İlk insandan bu yana insanlığın gelişimi ile birlikte birçok din ortaya çıkmıştır. Bunlardan bir kısmı varlığını koruyamamış, bir kısmı da zamanımıza kadar devam etmiştir. Bu dinler ilahi ve ilahi olmayan dinler olmak üzere ikiye ayrılır. Allah’ın peygamberler aracılığıyla gönderdiği vahye dayalı dinlere ilahi dinler denir. Bunlar Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet’tir. Vahye dayanmayan, insanlar tarafından kurulmuş dinlere de ilahi olmayan dinler denir. Hinduizm ve Budizm ise günümüzde yaşayan ilahi olmayan dinlerdendir.
Hinduizm ve Budizm
Hinduizm, daha çok Hindistan’da yaşayan insanların inandığı bir dindir. Geleneklere dayanan ve kurucusu olmayan Hinduizm, MÖ 1500 yıllarından itibaren ortaya çıkmıştır. Belli bir ibadet şekli yoktur. Herkes istediği şekilde ibadet eder. İbadet için özel bir yer de gerekmez. Ganj nehri Hindularca kutsal kabul edilir. En temel ibadet Ganj Nehri’nde yıkanmaktır.
Kast sistemi ne demektir?
Hinduizmin en belirgin özelliği, insanları sınıflara ayırmasıdır. Toplum, kast sistemi adını alan bir sisteme göre düzenlenmiştir. Kişi, kast sisteminde yer alan sınıflardan birine mensup olarak dünyaya gelir. Ancak aynı kast içerisinde bulunanlar arasında bireysel ve toplumsal ilişkiler kurulur. Bunlar, aynı sofrada yemek yiyebilirler ve kendi aralarında evlenebilirler. Sınıflar arası geçiş yoktur. Sınıf seçilmez, doğuştan gelir.
Kast sisteminde dört temel sınıf vardır:
• Brahmanlar (din adamları),
• Kşatriyalar (prensler ve askerler)
• Vaisyalar (esnaf ve çiftçiler)
• Südralar (işçiler ve köleler)
Hinduizm’de “karma” denilen neden-sonuç yasası vardır. Buna göre insan, geçmişte yaptıklarının karşılığını başka bir bedende tekrar dünyaya gelerek görecektir. Çünkü Hindu inancına göre ruh ölümsüzdür. Ölüm, bir yokluk değildir. Ruhun bir bedenden başka bir bedene geçerek sürekli yaşadığına inanılır. Buna tenasüh denir. Bu inanca göre ölen kişi, yaptığı işlerin iyi veya kötü olmasına göre tanrı, insan, hayvan ya da bitki biçiminde yeniden doğar.
Hinduizm’de birden çok tanrının varlığına inanılır. Brahma, Şiva, Vişnu en önemli tanrılardır. Hinduizm’in kutsal kitapları kutsal bilgi anlamına gelen Vedalar oluşturur. Hinduizmde inekler, kutsal sayılır. Bu yüzden kesilmez ve eti yenmez. Dokunulmaz ve kutsal kabul edilirler.
Budizm ne demektir? Budizmin temel özellikleri nelerdir?
M.Ö. 6. yüzyılda Hindistan’da Buda tarafından kurulmuştur. Hinduizm’deki kast sistemine ve puta tapmaya tepki olarak doğmuştur. Hindistan dışında başka ülkelere de yayılmıştır.
Budizm’in ahlak sistemini oluşturan bazı ilkeler şunlardır:
• Sarhoşluk veren içkileri kullanmamak
• Hiçbir canlıya zarar vermemek
• Hırsızlık yapmamak
• Yalan söylememek
• Zina etmemek
Buda, M.Ö. 563-483 yılları arasında yaşamış bilge bir kişidir. Asıl adı Siddharta Gautama’dır. Bu din adını, kurucusunun lakabı olan Buda’dan almıştır. Buda’nın sözleri kendisinden sonra yazılmış, böylece Budizmin kutsal kitabı ortaya çıkmıştır. Budizmin kutsal kitabına üç sepet anlamına gelen “Tipitaka” adı verilir.
Budizm’de belli bir ibadet ve dua yoktur. Buda puta tapmayı yasaklamıştır. Ancak onun ölümünden sonra heykelleri yapılmıştır. Budistlerin tapınakları vardır, bu tapınaklarda Buda’nın heykeli bulunur. Budistler, tapınağa girince bu heykele saygı gösterir, çiçek ve tütsü sunarlar.
Buda, mutlu olabilmek için Nirvana’ya ulaşmak gerekliğini belirtir. Nirvana, insanın bütün istek ve hırslarının yok olduğu, ıstıraplarının bittiği, saf, temiz bir duruma kavuşmaktır. Nirvana’ya ulaşabilmek için insanın sözlerinde, düşüncelerinde, davranışlarında, niyetlerinde, yaşayışında “doğru” olması gerekir.
Yahudilik
Yahudilik, günümüzde yaşayan, vahye dayanan büyük ve en eski dinlerden biridir. Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa’dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Hz. Musa, İsrailoğullarına gönderilmiş bir peygamberdir. Ona gönderilen kutsal kitap Tevrat’tır. Tevrat aynı zamanda Eski Ahit (Ahdiatik) olarak da adlandırılmıştır.
Yahudiler, “Yahova” adını verdikleri tek tanrıya inanırlar. Tanrı tektir ve her şeyin yaratıcısıdır inancı vardır. Yahudiler ibadetlerini dili İbranice olan Tevrat’tan bölümler okuyarak yaparlar. Yahudiler ibadet ederken Kudüs’e yönelirler. Yahudilerin din adamlarına haham denir.
Yahudiler ibadetlerini evde, havra veya sinagog denilen yerlerde yaparlar. İbadetler, günlük ve haftalık olmak üzere iki bölümdür. Günlük ibadetler sabah, öğle, akşam yapılır. Haftalık ibadet cumartesi günü sinagogda yerine getirilir.
Yahudilerin önem verdikleri ibadet yerlerinden biri de Süleyman Peygamber tarafından yaptırılan tapınaktır. Yahudiler, saldırılar sonucu yıkılan bu tapınağın geriye kalan batı duvarının önünde dua ederler. Bu duvara ağlama duvarı denir. Yahudilikte uyulması gerekli inanç ve ahlakla ilgili temel ilkeler On Emir olarak adlandırılır. Yahudiliğin bir diğer ismi Museviliktir. Musevi ismi Hz. Musa’nın Yahudilerin peygamberi olması sebebiyledir. Hz. Musa, İsrailoğullarına peygamber olarak gönderilmiş ve onları Allah’ın yoluna çağırarak, doğruyu bulmalarını sağlamaya çalışmıştır. Yahudilik aslı bozulmuş ilahi dinler sınıfına girmektedir.
Yahudilikte On Emir
1. Karşımda başka tanrıların olmayacaktır.
2. Put yapmayacaksın ve bunlara tapmayacaksın.
3. Allah’ın adını boş yere anmayacaksın.
4. Cumartesi günü hiçbir iş yapmayacaksın.
5. Babana ve annene saygı göstereceksin.
6. İnsan öldürmeyeceksin.
7. Zina etmeyeceksin.
8. Hırsızlık yapmayacaksın.
9. Yalancı tanıklıkta bulunmayacaksın.
10. Sana ait olmayan bir şeye göz dikmeyeceksin.
Hristiyanlık
Günümüzde yaşayan ilahi dinlerden biri de Hristiyanlıktır. Dünyada mensubu en çok bulunan dinlerden biridir. Hristiyanlığın peygamberi Hz. İsa’dır. Ancak Hz. İsa’nın ölümünden sonra İsrailoğulları Hz. İsa’yı Allah’ın oğlu olarak kabul etmişlerdir. Hz. İsa, Filistin’de Nasıra denilen köyde bir mucize olarak babasız dünyaya gelmiştir. Annesi Hz. Meryem’dir. Hristiyanlığın kutsal kitabı İncil’dir. Yeni Ahit adıyla da anılır.
Hz. İsa 30 yaşına geldiğinde Allah tarafından peygamber olarak görevlendirildi. O da insanları Allah’a inanmaya davet etmeye başladı. Hz. İsa’ya davetinin başında 12 kişi inandı. Bunlara havari denir. Bu dinin yayılmasında havarilerin önemli katkıları olmuştur. Hristiyanlıkta meleklere, ahirete, cennete, cehenneme ve öldükten sonra dirilmeye inanılır. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberliği dışındaki peygamberleri kabul ederler.
Hristiyanlıkta yazarlarının adıyla anılan dört adet İncil vardır. Bunlar: Matta, Markos, Luka ve Yuhanna’dır.
Hz. İsa’yı öldürmek istemişler fakat kendisine ihanet eden Havariyi Hz. İsa yerine çarmıha germişlerdir. Hristiyanlar ise Hz. İsa’nın çarmıha gerildiğine inanırlar. Oysa Kur’an’da Hz. İsa’nın çarmıha gerilmediği açıkça belirtilmiştir:
“…Oysa onu öldürmediler ve onu asmadılar. Ama onlara (onun) benzeri gösterildi. Gerçekten onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, kesin bir şüphe içindedirler. Onların bir zanna uymaktan başka buna ilişkin hiçbir bilgileri yoktur. Onu kesin olarak öldürmediler. ( Nisa Suresi, 157. ayet)
Teslis inancı ne demektir?
Hristiyanlıkta tanrı inancı; baba, oğul, kutsal ruh olmak üzere üçlü bir temele dayanır. Buna teslis inancı denir. Bu inanca göre baba, evrenin yaratıcısı Tanrı; İsa, Tanrının oğlu ve kurtarıcı; kutsal ruh da Tanrının vahyini kiliseye ileten melektir.
Hristiyanlıkta, vaftiz ve günah çıkarma gibi önemli ayinler vardır. Vaftiz olmak, Hristiyan olmanın ilk şartıdır. Vaftiz, çocukların veya Hristiyanlığa girmek isteyenlerin papaz tarafından kilisede kutsal su ile yıkanması demektir. Günah çıkarma ayini ise günah işleyen kişilerin, günahlarını papaz huzurunda itiraf etmeleridir.
Hristiyanların din adamlarına papaz ve rahip adı verilir. İbadet yerleri ise kilise, manastır ve patrikhanedir. Hristiyanlıkta çeşitli mezhepler vardır. Bunlar Katolik, Ortodoks ve Protestan mezhepleridir.
Hristiyanlıkta ibadetler nasıl yapılır?
Hristiyanlıkta ibadet, kiliselerde toplu olarak ve din adamlarının gözetiminde yapılır. Hristiyanlığın sembolü, Hz. İsa’nın çarmıha gerilmesini temsil eden “haç” tır. İbadet vakitlerinin geldiği “çan” çalınarak bildirilir. İbadetler; günlük, haftalık ve yıllık olarak üçe ayrılır. Günlük ibadetler sabah ve akşam, İncil’den bölümler okunarak ve ilahiler söylenerek yapılır. Haftalık ibadet, pazar günü kilisede papaz gözetiminde yapılır. Yıllık ibadetler ise dinî bayram günlerinde yapılır.
İslam
İslam; Allah’a teslim olmak, ona boyun eğmek ve kurtuluş yoluna girerek esenliği ve güveni sağlamak anlamlarına gelir. İslam, tüm insanlık için gönderilen son ilahi dindir. Tevhit (Allah’ın bir ve tek oluşu) inancına dayanır. İslam’ı kabul etmiş kişiye ise Müslüman denir. Allah tarafından gönderilen İslam dininin peygamberi Hz. Muhammed’dir. (s.a.v.) Hz. Muhammed (s.a.v.) 20 Nisan 571 yılında Mekke’de doğmuştur. 40 yaşına geldiğinde Allah tarafından kendisine vahiy gönderilmiş ve peygamber olarak görevlendirilmiştir.
İslam dininden önce insanlar Allah’ın bildirdiği yoldan uzaklaşıp, toplumda haksızlıklar ve kötülükler baş gösterince Allah tarafından son din olarak İslam ve son Peygamber olarak Hz. Muhammed (s.a.v.) gönderilmiştir.
En son gönderilen İslam dini, kendisinden önce gönderilen dinleri ve peygamberleri hak olarak kabul eder. Ancak Allah’ın indinde geçerli olan dinin İslam olduğu Kur’an’da Ali İmran Suresi 19. ayette, “Allah nezdinde hak din İslam’dır.” şeklinde ifade edilir. İslam dininin kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an, 610 yılında Mekke’de ayet ayet indirilmeye başlanmış ve 23 yılda tamamlanmıştır. İslam inancına göre Allah birdir. O, hiçbir şeye muhtaç değildir. Allah’ın başlangıcı ve sonu yoktur. Her şeyi O yaratmıştır. Allah her şeyi bilir, görür, işitir ve sonsuz güç sahibidir.
İslam dininin inanç esasları nelerdir?
İslam dininde başlıca inanç esasları: Allah’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, kadere ve öldükten sonra dirilmeye inanılır. Bunlar aynı zamanda imanın şartları olarak bilinir. İslam dininde yerine getirilmesi gereken bazı yükümlülükler vardır. Bunlar İslâm’ın şartları olarak bilinir. İslam’ın şartları: Kelime-i Şehadet getirmek, namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmektir.
Müslümanların toplu hâlde namaz ibadetini gerçekleştirdikleri yerler, cami ve mescitlerdir. Bununla birlikte temiz ve uygun olan her yerde bireysel ve toplu olarak ibadet yapılabilir.
İslam dini insanların dünya hayatlarını, bireysel ve toplumsal yaşamlarını düzenleyen ahlaki kuralları belirler. Ayrıca öldükten sonra ahiret hayatı için gerekli olan ibadetlerle de insanları sorumlu tutar. İslam dini evrensel bir dindir. İlkeleri tüm zamanlar ve tüm toplumlar için geçerlidir.