Akıl, Allah’ın insanlara verdiği en büyük nimetlerden biridir. İnsanlar akılları sayesinde düşünürler ve bu sayede gerçekleri bulurlar. Kur’an’ın birçok ayetinde de insanlar düşünmeye davet edilmiştir. Nitekim Yüce Allah Bakara Suresi, 76. ayette şöyle buyurmaktadır: “Umulur ki düşünürsünüz diye ayetlerimizi size böyle açıklıyoruz.”
Kur’an aklı kullanmayı neden ve nasıl teşvik etmiştir?
Akıl, doğruyu yanlıştan, iyiyi kötüden, güzeli çirkinden ayırmaya yarayan, mantıklı düşünmeyi sağlayan, insanın yaşamını kolaylaştıran önemli bir nimettir. Bundan dolayı Kur’an’da “ akıl sahiplerinden ve düşünmenin öneminden” (Taha suresi, 54. ayet) söz edilmekte, birçok ayette de “Bunda düşünenler için dersler vardır. Düşünmez misiniz? Akletmiyor musunuz?”(Kasas Suresi, 51. ayet) buyrularak aklı kullanmanın önemine işaret edilmektedir.
Kur’an; hayatın anlamı, yaratılışın amacı ve öldükten sonra yeniden diriliş gibi önemli konularda bilgiler verir. Bu gibi konularda düşünmemizi öğütler. Yüce Yaratıcının varlığını anlamamızı, gücünü kavramamızı amaçlar ve hayatı anlamlandırmamıza katkı sağlar.
“Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, insanlara yarar sağlayacak şeylerle denizde seyreden gemilerde, Allah’ın gökyüzünden indirip kendisiyle ölmüş toprağı dirilttiği yağmurda, yeryüzünde her çeşit canlıyı yaymasında… düşünen bir topluluk için deliller vardır.” (Bakara Suresi, 164. ayet)
İnsanın sahip olduğu sorumluluk akılla yerine getirilebilir. Allah, insana sorumluluklarını hatırlatır ve bunları tam olarak yerine getirmesini ister. Allah, bu konuda da bizi düşünmeye ve aklımızı kullanmaya teşvik eder. Kur’an, aklını kullanan, düşünen ve içinde bulunduğu durumdan ders çıkaranları övmekte; aksini yapanları da Yüce Allah’ın hoş karşılamadığını bildirmektedir. Kur’an’ın “İşte Allah, düşünesiniz diye ayetleri size böyle açıklar… Hâlâ aklınızı başınıza almayacak mısınız?” (Enbiya Suresi, 67. ayet) ayeti aklımızı kullanmamız gerektiğini bildirmektedir.
““Bu Kur’an, ayetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır.” (Sâd Suresi, 29. ayet)