Genel olarak eğitim; insanın bir plan ve hedefe göre eğitilmesi, ruh ve beden sağlığını koruyarak geliştirilmesi için yapılan bütün çalışmalardır. (Halis Ayhan, Eğitime Giriş, s. 14.) Eğitim hakkı ise insanın olgunlaşabilmesi için tanınması ve kabul edilmesi gereken haklardandır. İnsanın ruh, akıl, kalp, nefis, beden bütünlüğünü sağlayabilmek için tüm ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. İnsanoğlu uzun bir eğitim ve öğretim sürecine tabi olarak gelişmektedir. Eğitim hakkı; ona bu olgunlaşma sürecinde lazım olan her türlü desteğin verilmesi, ilgi ve yeteneklerinin geliştirilmesi, bilgi ve davranış açısından desteklenmesidir. Bu yönüyle her insan, onu toplum içinde saygın bir konuma taşıyacak her türlü donanımı elde etme hakkına sahiptir.
İslam dininde eğitim hem haktır hem yükümlülüktür. Kişinin iyi bir insan olabilmesi için eğitim öğretim sürecine dahil edilmesi gerekir. Eğitim hakkı, her çocuğun ana-babası ve içinde yaşadığı toplum üzerindeki haklarındandır. Ancak eğitime tabi olmak ve öğrenim sürecine girmek aynı zamanda bir yükümlülüktür. Çünkü her bireyin iyi bir insan olmak gibi topluma karşı vazifesi de vardır. Bu da ana-babanın ve toplumun birey üzerindeki haklarındandır.
Eğitimli ve bilgili olmak dinimizde en çok değer verilen hususlardandır. Kur’an-ı Kerim’de ilim öğrenmeye teşvik eden birçok ayet vardır. (bk. Enbiyâ suresi, 7. ayet; Mücâdele suresi 11. ayet; Fâtır suresi, 28. ayet; Zümer suresi, 9. ayet.) Bunlardan birinde “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer suresi, 9. ayet.) sorusu sorulmakta ve bilenlerden olmak tavsiye edilmektedir. İlim öğrenmeyi ve güzel ahlak sahibi olmayı tavsiye eden Peygamberimiz (s.a.v.) de ana-babanın çocuklarına bırakabileceği en güzel ve faydalı mirasın iyi bir eğitim olduğuna dikkat çekerek şöyle buyurmaktadır: “Hiçbir ana-baba çocuğuna güzel terbiyeden daha değerli bir miras bırakamaz.” (Tirmizî, Birr, 33.) İlim öğrenmenin bir yükümlülük olduğunu ise Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle dile getirmiştir: “İlim öğrenmek her Müslümana farzdır.” (İbn Mâce, Mukaddime, 17.)
Anayasanın 42. maddesinde ise eğitim hakkı “Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz…” hükmüyle dile getirilmiştir. Ayrıca Millî Eğitim Temel Kanunu’nun farklı maddelerinde eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağı ve kadın, erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanacağı belirtilmiştir.