Secde, kelime olarak itaat etme, emrine uyma ve baş eğme anlamına gelir. Terim olarak ise alnı, burnu, elleri, dizleri ve ayak parmaklarını yere koymak suretiyle Allah’ın (c.c.) huzurunda O’nun yüceliğini Hz. Peygamberin öğrettiği dualarla anmaktır.4
Secde, aynı zamanda Rabbimize itaat etmemiz, boyun eğmemiz ve teslim olmamız demektir. Secdeyle Yüce Allah’a olan saygımızı ve bağlılığımızı gösterir, bütün samimiyetimizle günahlarımızdan pişmanlık duyar ve Rabbimize yalvarıp af dileriz. O’na güvenip dayanarak bütün işlerimizde O’ndan yardım dileriz. Yüce Allah insanların secde etmelerini “O hâlde Rabbini hamd ile tesbih et ve secde edenlerden ol.”5 ayetiyle emretmiştir. Peygamberimiz de “Kulun Rabbine en yakın olduğu an, secde hâlidir.”6 buyurarak secdenin, kulu Allah’a (c.c.) yaklaştırdığını belirtmiştir.
Yüce Allah’a çeşitli vesilelerle secdeler yaparız. Yakınlaşmak, dua etmek ve Allah’ın bize verdiği nimetlere şükretmek amacıyla yaptığımız secdeler bunlardan bazılarıdır. Bunların yanı sıra sehiv ve tilavet secdesi adıyla yapılan secdeler de vardır. Sehiv secdesi, unutma veya yanılma secdesi demektir. Namaz kılarken unutarak veya yanılarak namazın farzlarından birini geciktirdiğimizde veya vaciplerinden birini unutarak ertelediğimizde yahut terk ettiğimizde, bu hatanın bedeli olarak namazın sonunda yapmamız gereken iki secdeye denir.7
Böylece namazımızdaki hata ve eksikliklerin tamamlanması için Yüce Allah’a dua etmiş oluruz. Namaz kılarken birden çok hata yapmamız durumunda yalnızca bir sehiv secdesi yapmamız yeterlidir. Sehiv secdesi, namazın son oturuşunda Tahiyyat duası ardından sağa ve sola selam verildikten sonra yapılır. Bu şekilde selam verdikten sonra namaz secdesi gibi iki secde daha yapılır ve tekrar oturulur. Tahiyyat, Salavât ve Rabbenâ duaları okunup selam verilerek tamamlanır.
Tilavet secdesi ise Kur’an-ı Kerim’de bulunan secde ayetlerini okuduğumuzda veya dinlediğimizde yaptığımız secdedir. Kur’an-ı Kerim’de on dört tane secde ayeti vardır. Bu secde ayetlerini okuduğumuzda veya dinlediğimizde tilavet secdesi yapmamız vaciptir. Tilavet secdesi abdestli bir şekilde kıbleye dönülerek yapılır. Öncelikle “Niyet ettim Allah rızası için tilavet secdesi yapmaya.” diyerek niyet edilir. Eller kaldırılmadan “Allahu Ekber” denilir ve hemen secde yapılır. Secdede üç kez “ Sübhane rabbiye’l a’la” denir. Tekrar “Allahu Ekber” denilerek ayağa kalkılır. Ayaktayken “Semi’nâ ve eta’nâ ğufrâneke rabbenâ ve ileyke’l masîr” duası okunur. Tilavet secdesi yalnızca bir secdeyle tamamlanır ve secdeden sonra tekrar oturup selam vermek gerekmez.
4 bk. MEB Dinî Terimler Sözlüğü, s.324.
5 Hicr suresi, 98. ayet.
6 Müslim, Salât, 215.
7 bk. MEB Dinî Terimler Sözlüğü, s.326.