Mimarimizdeki Dinî Motifler Nelerdir?

İslam dininin mimarimiz üzerinde büyük etkisi olmuştur. Bu nedenle mimarimizde birçok dinsel motif göze çarpar. Örneğin camiler, medreseler, türbeler, külliyeler, çeşmeler, darüşşifalar bunlardan bazılarıdır.

Camiler İslam mimarisinin en önemli eserleridir. Atalarımız, topluca namaz kılmak için cami yapımına önem vermişlerdir. Konya’da Alaeddin Camii, Bursa’da Ulu Cami, İstanbul’da Fatih, Süleymaniye, Şehzade ve Sultan Ahmet camileri ile Edirne’deki Selimiye Camii ilk akla gelen tarihî camilerimizdendir. Camilerin içleri de çeşitli dinî motiflerle süslenmiştir. Örneğin çoğu caminin duvarlarında Allah, Hz. Muhammed ve ilk dört halifenin adının yazılı olduğu süslemeler yer alır. Ayrıca camilerin iç duvarlarında kelime-i tevhit, kelime-i şehadet ve Bismillâhirrahmânirrahîm vb. dinî ifadeler de güzel hat örnekleriyle yazılmaktadır. Bunlar camilere ayrı bir estetik ve güzellik kazandırmaktadır.

Atalarımız hayatını kaybeden önemli kişiler anısına, mezarlarının da içinde bulunduğu yapılar yapmışlardır. Bu yapılara türbe adı verilir. Örneğin Bursa’daki Yeşil Türbe ve Orhan Gazi Türbesi, İstanbul’daki Fatih Türbesi dinimizin etkisiyle yapılmış önemli mimari eserlerimizdendir.

İslam dini bilime çok önem vermektedir. İslam’da ilk eğitim ve öğretim kurumları medreselerdir. Bu kurumlarda uzun yıllar boyunca pek çok değerli din ve bilim adamı yetişmiştir. Bu nedenle milletimiz, İslam dinini kabul ettikten sonra medrese yapımına önem vermiştir. Çünkü medreselerde çeşitli bilim dallarında eğitim ve öğretim verilmiştir. Konya’daki Karatay Medresesi, Tokat’taki Gök Medrese, Sivas’taki İnce Minareli Medrese, Niksar’daki Yağıbasan Medresesi, Kayseri’deki Hunat (Huant) Hatun Medresesi meşhur medreselerimizdendir. Bunların dışında Anadolu ve Balkanlarda da atalarımız tarafından birçok medrese yapılmıştır.

Külliyeler de Türk – İslam mimarisinin önemli yapılarındandır. Külliye; cami, medrese, kütüphane, aşevi, hastane vb.nin bir arada bulunduğu yapılar topluluğuna verilen addır. İstanbul’daki Süleymaniye Külliyesi, Osmanlılardan kalan önemli mimari eserlerimizdendir.

Atalarımız dinimizin öğütlerine uyarak Allah rızası için halka su dağıtmak ve insanların içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla birçok çeşme yaptırmışlardır. Örneğin İstanbul’daki III. Ahmet Çeşmesi, İstinye Çeşmesi bunlardandır.

İslam dininde toplumsal yardımlaşma ve dayanışmaya büyük önem verilir. Atalarımız da bu amaçla birçok vakıf kurmuşlardır. Böylece toplumdaki yoksullara ve kimsesizlere çeşitli yardımlarda bulunmuşlardır. Hastaların tedavisi için darüşşifalar yapmışlardır. Örneğin Kayseri’deki Gevher Nesibe Darüşşifası bu alanda önemli bir mimari yapıdır. Bunun yanında atalarımız yoksulların yiyecek ihtiyacını karşılamak için aşevleri, yaşlıların ve kimsesizlerin barınması için de darülacezeler yapmışlardır. Bütün bu yapılar, mimarimizdeki dinî motiflerdendir.