Hıristiyan Mezhepleri: Ortodoksluk, Katoliklik ve Protestanlık

Roma İmparatorluğu’nun MS 4. yüzyılda Hıristiyanlığı resmî din olarak kabul etmesiyle birlikte Hıristiyanlık hızlı bir şekilde yayılmıştır. Her dinde olduğu gibi Hıristiyan dininde de görüş, yorum ve uygulama farklılıkları sebebiyle çeşitli mezhepler ve tarikatlar ortaya çıkmıştır.

11. yüzyılda ise Hıristiyanlar Ortodoks (Doğu) ve Katolik (Batı) şeklinde iki gruba ayrılmıştır. 16. yüzyılda ise Batı Kilisesi’nin yaptığı reformlar Protestanlık inancının doğmasına neden olmuştur. Dünyada en yaygın din olan Hıristiyanlık bugün Katolik, Ortodoks ve Protestan kiliselerinden meydana gelmiş ve bunun yanında küçük çaptaki birçok mezhep veya tarikatı da içinde barındıran bir dindir.

Ortodoksluk: Ortodoks, “doğru inanç, doğru görüş” anlamına gelir. Bizans Patrikliği, Roma’nın üstünlük iddialarına karşı kendisinin doğru yolda olduğunu ve üstün olduğunu belirtmek amacıyla bu adı almıştır. 1054 yılında Doğu-Batı ayrılığından sonra Bizans, Ortodoksluğun merkezi olmuştur. Ortodokslar dört önemli patriklik merkezine bağlıdır. Bu merkezler; İstanbul, İskenderiye, Antakya ve Kudüs’tür. Ruhani başkanları patriktir. Patrikler ve piskoposlar evlenemezken papazlar evlenebilir. Yedi sakramenti kabul ederler. Ortodoks kilisesinde haç sembolünün kolları birbirine eşittir. İkonlara8 büyük saygı gösterirler. Ortodokslar çoğunlukla Avrupa, Rusya ve Etiyopya’da yaşamaktadırlar.

Katoliklik: Hıristiyan dünyasında mensubu en fazla olan mezheptir. Dinî başkan olarak papa kabul edilir. Papa Hz. İsa’nın vekili, Petrus’un varisidir. Papa kardinaller tarafından seçilir ve “yanılmaz otorite” kabul edilir. Merkezleri Vatikan’dır. Papa aynı zamanda Vatikan devletinin başkanıdır. Katolik kilisesi; kutsal kitap, gelenekler ve kilisenin resmî görüşleri olmak üzere üç esasa dayanır. Onlara göre İncil’in yorumunu sadece kilise yapabilir. Katoliklikte ruhban sınıfı evlenemez. Yedi sakramenti kabul ederler. Katolik kilisesinde haç sembolünün alt ucu daha uzundur. Dünyanın hemen hemen her yerinde Katolik mezhebi mensubu bulunmaktadır. Katolikler özellikle Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz, kısmen Almanya ve Güney Amerika’da yoğunluktadır.

Protestanlık: Protestan kelimesi “itiraz eden”, “başkaldıran” anlamına gelir. 16. yüzyılda Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi’nin günahları bağışlaması ve bunu mali kaynak hâline getirmesi, Kutsal Kitap yorumu ve hüküm çıkarmayı kendi imtiyazında tutmasına, ayin dilinin Latince olması gibi konulara itiraz etmiştir. Bu itirazlar diğer insanlar tarafından da benimsenmiş bunun üzerine Reform hareketleri başlamıştır. Protestanlık, papanın otoritesine karşı reform hareketleri sonucunda ortaya çıkmış ve üç büyük kiliseden biri olmuştur.

Protestanlar, papazlara ihtiyaç duyulmadan Kutsal Kitap’ın anlaşılabiliceğini savunurlar. Onlara göre her Hıristiyan, bir din adamıdır ve otoriterdir. Dua ve ayinler her milletin kendi diliyle yapılabilir. Sakramentlerden vaftiz ve ekmek-şarap ayinini kabul ederler. Kiliselerde, resim ve heykel bulundurmazlar. Günümüzde Protestanlar genellikle Kuzey Amerika’da bulunmaktadır. İngiltere, Almanya, Kanada, Avustralya, Brezilya, Hollanda, İsveç, Danimarka ve Finlandiya’da da Protestanların sayısı çoktur.

 

Yorum yapın