Budizm dinin kurucusu Buda, tanınmış bir kabilenin prensi idi. Yirmi dokuz yaşında iken bir keşiş rahibinden etkilenerek tüm zenginliğini ve ailesini arkasında bırakarak tek başına yaşamaya başladı.
Buda bir gün bir incir ağacının altında otururken hayatın amacını bularak aydınlandı ve öğretilerini yaymaya başladı. O, keşfettiği bu yolun “orta yol” olabileceğini düşündü ve bu orta yolu da “Sekiz Dilimli Yol” olarak açıkladı. Bu düşünceye göre orta yol kişiyi Nirvana’ya ulaştıracaktır. Nirvana’ya ulaşmak için kötü huylara sahip benliği, arzu ve ihtirası yok edip, olgunluğa kavuşmak gerekmektedir.
Budizmin evrensel bir din hâline gelmesinde Kral Aşoka (MÖ 270-230) çok önemli bir yere sahiptir. Kral, Budizm’i krallığının resmî dini ilan etmiştir. O, dünyanın değişik bölgelerine Budist misyonerler göndermiş, Budist öğretilerinin belirlendiği konsiller toplamıştır. Kral Aşoka, Budizm’in evrensel bir din olması için büyük katkılarda bulunmuştur.
Budizm, Hindu dinsel geleneği içerisinde ortaya çıkmasına rağmen Hinduizm’in çok tanrıcılığına, Brahmanlar denilen din adamlarının otoritelerine, kast sistemine ve karma doktrinine (öğretisine) tepki olarak gelişmiştir.
Buda’nın öğretilerinin Hindistan’da yayılmasının nedenleri şunlardır: Halkın konuştuğu Pali diliyle insanlara hitap ederek halkı etkilemiştir. Bireyin kurtuluş için kendi kendine yeterli olduğunu ve Hindu din adamlarının aracılığına gerek olmadığını söyleyerek şehirli insanları etkilemiştir. Kişilerin cinsiyetine ve hangi kasttan olduğuna bakmaksızın herkesle görüşmesi kadınları ve alt kast sistemindeki insanları etkilemiştir. Bu söylemlerin sonucunda birçok kişi, Buda’nın öğretilerine meyletmiş ve takipçi sayısı önemli oranda artmıştır. Böylece sangha ismi verilen Budist manastırları oluşmaya başlamıştır.
Buda’nın hayatı ve geliştirdiği öğreti, yaklaşık dört asır, mensuplarınca sözlü olarak nesilden nesile nakledildikten sonra MÖ 1. ile MS 1. yüzyılları arasında Pali dilinde yazıya geçirilerek Tripitaka (Üç Cevher) adı altında bir araya toplanmıştır. Budizm, Hindistan’da doğmuş olmasına rağmen bu dinin mensupları daha çok Çin, Moğolistan, Sri Lanka, Tayland, Myanmar, Vietnam, Singapur, Malezya, Tayvan, Tibet, Kore, Japonya ve Endonezya gibi Güney Asya ve Uzak Doğu ülkelerinde bulunmaktadır. Bunun yanında bazı Batı Avrupa, ABD ve Avustralya ülkelerinde de yeni bir Budist mezhep olan Zen Budizm ilgi görmüş ve taraftar bulmuştur. (Günay Tümer, “Budizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 6, s. 352.)